Kada se proizvođači opredele za investiranje u rashladne kapacitete, moraju dobro da obrate pažnju na izbor tipa hladnjače i tehnologiju sistema hlađenja.
Jedna od takvih rashladnih hladnjača jesu ULO hladnjače u kojima se primenjuje ULO ( Ultra Low Oxygen – Izuzetno nizak kiseonik) tehnologija. ULO hladnjače su skladišteni prostori sa kontrolisanom atmosferom, odnosno ultra nisko kiseoničnom tehnologijom. U ovakvim objektima-komorama nivo kiseonika održava između 1,5%-2%, a nivo ugljen-dioksida do 1,5%. Na ovaj način voću ne dozvoljavamo da normalno diše, smanjujemo kiseonik “gušimo” ga i ono usporeno diše. Do razvoja tehnologije za režim ULO došlo je zbog toga što smanjenje nivoa kiseonika tokom skladištenja može produžiti vek čuvanja većine voća. Ovako skladišteno voće može da izdrži duži vremenski period ( jabuka do 300 dana).
Da ne bi u kasnijem periodu investicija bila promašaj treba voditi računa prilikom izbora materijala i strogo se pridržavati ULO tehnologije. Posebnu pažnju treba obratiti da panelski spojevi budu gasno izolovani, da vrata i podovi budu gasno nepropustljivi. U svetu, najčešće primenjivana ULO tehnologija je kod čuvanja jabuka i krušaka.
Prednosti ULO hladnjača su:
- Produžavanje vremena skladištenja koje može biti 2-4 puta
veće nego u klasičnim komorama - Period komercijalizacije se lako može produžiti do
maksimalnog potencijala skladištenja voća - Smanjeni gubitak kiselina, šećera i vitamina C čime se
postižu superiorniji nutritivni kvaliteti. - Održavanje odlične konzistentnosti voćne pulpe što
rezultira lakšim rukovanjem voćem - Nekoliko fizioloških izmena se sprečava ili značajno
ograničava, kao što su povrede, fleke, pege, unutrašnje
pucanje, tamnjenje, vodenasto jezgro - Ograničena degradacija hlorofila čime se dobija veća
stabilnost boje ploda - Umanjenje i usporavanje truljenja, posebno u uslovima
niskog nivoa kiseonika i prisustva ugljen-dioksida u posebnoj atmosferi hladnjače.
ULO oprema sastoji se iz sledećih elemenata:
- inteligem apsorber,
- sifon sigurnosnog ventila,
- manometara,
- kompresor motora montiran za kompresovan vazduh,
- kompresorskih rastegljivih vreća,
- materijal za GEM konekciju,
- bravo 75 separator elemenata atmosferskog vazduha,
- materijal za bravo instalaciju,
- automatski sistem za analiziranje gasova CO2 i O2 sa kompjuterizovanim kontrolnim sistemom CO2 i O2,
- oprema za kalibriranje.
Isplativost i cena ULO hladnjače
Po pitanju isplativosti i cene ULO hladnjače postoji samo jedna stvar u kojoj se svi stručnjaci u analizama i radovima slažu ISPOD 200 TONA KAPACITETA, OVAKVA HLADNJAČA SE NE ISPLATI!
Dakle, ako mislite da pravite bilo šta manje to je prosto bacanje para.
U svim ostalim slučajevima Kapacitet skladišta određuje količina i vreme dozrevanja poželjnih proizvoda za skladištenje, ali veliki značaj ima i tehnologija skladištenja. Ekonomična veličina hladnjače počinje od 5 do 6 komora /porodična gazdinstva/, a relativno jeftiniji sistem se sastoji do 10 – 12 komora. Poljoprivredni proizvođači treba da planiraju kapacitet hladnjače za otprilike 80% prosečnog godišnjeg proizvoda.
Ekonomske kalkulacije su, za razliku od matematičkih metoda, računski postupci kod kojih se svi elementi ne mogu presizno izračunati, pa se često utvrđuju procenom. Sam postupak procene je veoma zahtevan jer od tačnosti procene zavisi i tačnost dobijenih rezultata. Specifičan problem predstavlja procena rashoda i prihoda kod investicija poljoprivredi, a posebno u ovom slučaju, novčana izdavanja i primanja podizanjem i eksploatacijom zasada i nabavkom sistema za navodnjavanje. Tako npr. teško je unapred proceniti količinu potrebnog đubriva, sredstava za zaštitu, goriva, prinos, utrošak rada itd.
Pretpostavke i procene kažu da se povraćaj uloženih sredstava ne može očekivati za manji period od tri godine. Tek nakon tri godine ULO hladnjača počinje da donosi profit.
Cena ULO hladnjače zavisi kako od veličine i zapremine, tako i od samih specifikacije hladnjače i onoga što kupac hladnjače zahteva od projetkanta i izvodioca radova.
Kako smanijti troškove izgradnje ULO hladnjače
Troškovi izgradnje ULO hladnjače nisu mali. Čak i najjednostavnija i najjeftinija košta nekoliko desetina hiljada evra. Tu na scenu stupa Ministarstvo poljoprivrede.
Pravilnikom o podsticajima za podršku investicijama u primarnu poljoprivrednu proizvodnju definisana su bespovratna sredstva koja se mogu dobiti za izgradnju skladišta, hladnjača i zgrada za uzgoj, proizvodnju i smeštaj poljoprivrednih proizvoda i nabavku nove opreme za hladnjače.
Subvencionisanje nabavne cene opreme za izgradnju hladnjača i nabavku nove opreme za hladnjače znosi 50-65% od iznosa cene bez PDV-a.
Iznos podsticaja zavisi od toga da li se korisnik podsticaja nalazi u marginalnom području sa otežanim uslovima rada u poljoprivredi ili ne. Ukoliko se korisnik podsticaja nalazi u marginalnom području, iznos podsticaja je 65% od cene bez poreza.
Pravo na subvenciju se ostvaruje ako je, pored ostalog, investicija za koju se podnosi zahtev realizovana u periodu od 16. oktobra prethodne kalendarske godine, a najkasnije do dana podnošenja zahteva za ostvarivanja prava na podsticaje i nije predmet podsticaja po nekom drugom osnovu, osim podsticaja u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje kreditna podrška registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima.
Propisano je da vrednost prihvatljive investicije koja je predmet zahteva bude veća od 100.000 dinara, dok iznos pojedinačnog računa treba da bude veći od 50.000 dinara i da je račun za svaku pojedinačnu investiciju veći od 50.000 dinara.
Osnovni uslovi za ostvarivanje podsticaja su da podnisilac zahteva:
Kako bi ostavrio pravo na podsticaj u okviru programu za podršku investicijama za izgradnju i opremanje objekata za čuvanje i skladištenje voća i povrća, podnosilac zahteva treba da u RPG ima upisano poljoprivredno zemljište pod proizvodnjom voća i povrća i to površine:
- do 2 ha jagodastog voća
- do 5 ha drugog voća
- do 0,5 ha povrća u zaštićenom prostoru
- do 3 ha povrća na otvorenom prostoru
Zahtev za ostvarivanje prava na podsticaje podnosi se ministarstvu nadležnom za poslove poljoprivrede – Upravi za agrarna plaćanja, za svaku kalendarsku godinu, u periodu od 15. juna do 15. oktobra tekuće godine.
