Planina Javor u jugozapadnoj Srbiji, poznata po gustim šumama javora, ponovo postaje prekrivena ovim drvetom zahvaljujući pošumljavanju koje sprovodi beogradska kompanija “Mona”. U poslednje dve godine, na površini od 120 hektara, posađeno je 200.000 sadnica javora, vrste lišćara koja je gotovo nestala iz ovog regiona. Projekat je započet u proleće 2022. godine na tromeđi opština Ivanjica, Sjenica i Nova Varoš, na nadmorskoj visini od oko 1.200 metara, gde su prve sadnice posađene ručno. Zahvaljujući povoljnoj klimi i dobroj brizi, procenat prijema sadnica kreće se između 90% i 100%, prema proceni Ministarstva za poljoprivredu, šumarstvo i vodoprivredu.
Planirano je dalje pošumljavanje na zapuštenim pašnjacima, utrinama i krčevinama u oblastima Ograđenik, Cmiljevac, Kušićka Ravna Gora i Ljepojevići, na parcelama koje su ranije bile nepristupačne. U ovom delu Srbije, akcije pošumljavanja su danas retke, a samo stariji meštani pamte vremena kada su đaci i meštani zajedničkim radom sadili šume smrče i bora.
Javor tamo, javor amo, javor sav i svuda
Radnici angažovani na ovom projektu, njih desetak, mesecima su sadili javor na padinama planine. Posao su obavljali na zemljištu koje je nekada pripadalo Zemljoradničkoj zadruzi iz Kušića. Današnje tehnologije, poput motornih bušilica, značajno olakšavaju posao, za razliku od nekada kada su se koristili kramp i budak.
Nekada su na planinama Starog Vlaha bile guste šume javora, dok je danas ovo drvo gotovo nestalo. Javor, simbol lepote, snage i izdržljivosti, duboko je ukorenjen u srpskoj tradiciji i kulturi. Od davnina se koristio u narodnom graditeljstvu za izradu nameštaja, kućnih predmeta i poljoprivrednih alatki. Od njega se i dan-danas izrađuju gusle. Stabla javora su, naravno, opevana u narodnim pesmama. Prema predanjima, veverica je nekada mogla preći od reke Uvac do najvišeg vrha Javora, Vasilijina vrha, skačući s grane na granu.
Međutim, poslednjih decenija brestovi su se osušili, a javor je gotovo nestao, zamenjen bukvom i četinarima. Preostala stabla javora danas se mogu videti uglavnom u parkovima, drvoredima ili dvorištima. Više nisu u gustim šumama kakve su nekada prekrivale planine ovog kraja. Inicijative poput ove “Mone” daju nadu da će se javor ponovo vratiti na ove planinske predele. Uz malo sreće će planina Javor ponovo postati prepoznatljiva po šumama javora.
Izvor: Dobro jutro
