Bolest koja se u poslednjih nekoliko godina intenzivnije pojavljuje na luku je mrka pegavost lista crnog luka. Nju izaziva gljivica Stemphylium vesicarium, a simptomi se uočavaju u vidu ovalnih, žutih ili smeđih, vodenastih lezija na listovima. Prvi simptom se uočava na vrhovima listova u vidu sušenja ili na donjim listovima, bočno u vidu izduženih vodenastih pega. Ove pege mogu da se uvećavaju i da zahvate čitave listove što dovodi do propadanja biljke i smanjenja prinosa.
Izvor zaraze
Primarni izvor zaraze su zaraženi biljni ostaci kao i seme luka. Isto tako, mrka pegavost lista crnog luka se može inicirati primarnim inokulumom iz okolnih gajenih i korovskih useva. Stemphylium vesicarium ima širok spektar domaćina, uključujući mnoge jednogodišnje i višegodišnje gajene kulture (kruška, lucerka, soja, paradajz, kao i druge gajene kulture iz roda Allium), a može se naći i na korovskim vrstama kao što su poljska preslica (Equisetum arvense), tatula (Datura stramonium), kravlja sitnuša (Thlaspi arvense) i čičak (Sonchus arvensis).
Širenje
Spore se prenose vazduhom i vodom. Kako je ova gljivica slab parazit, Stemphylium se javlja kao sekundarna infekcija na oštećenim delovima lista od strane plamenjače, crne pegavosti, sive truleži, herbicida, insekata (grinje i tripsi), i mehaničkih oštećenja. Takođe, ukoliko su biljke nalaze u toplotnom stresu, mnogo su osetljivije za prodor patogena.
Povoljni uslovi za širenje
Visoka vlažnost vazduha, umerene temparature, vlaženje lista duže od 9-10h (kiša, rose, zalivanje kišnim krilima).
Mere sprečavanja zaraze crnog luka
Sprečavanje pojave i širenja Stemphyliuma sp. treba da obuhvata niz različitih mera, pre svega preventivnih, a potom i hemijskih. Treba obratiti pažnju na:
- Plodored (3 – 4 godine)
- Odabir otpornih sorti luka
- Osigurati adekvatnu drenažu polja pre sadnje
- Setvu redova biljaka vršiti u pravcu preovlađujućeg vetra, kako bi se izbegli dugi periodi vlaženja listova
- Smanjiti gustinu biljaka (poželjno je 75 biljaka/m2) kako bi omogućili dobar protok vazduha
- Voditi računa o pravilnoj ishrani i izbegavati upotrebu prevelike količine azota, jer to dovodi samo do naglog rasta biljaka, izduživanja ćelija koje gube svoju čvrstoću, te su stoga takve biljke atraktivnije insektima i podložnije gljivičnim i bakterijskim bolestima.
- Koristiti folijarno preparate na bazi kalcijuma kao što su Wuxal Calcium (2-3 l/ha, više puta tokom vegetacije) i Wuxal Calcibor (2-3 l/ha, 3-4 puta od početka glavičenja), kako bismo obezbedili neophodnu čvrstinu listova i glavica crnog luka ,a na taj način i otpornost prema bolestima i omogućili produženje vremena čuvanja glavica u skladištima.
- Održavati odgovarajući nivo vlage u usevu.
- Sprečiti oštećenja koja mogu nastati nepravilnom upotrebom herbicida, insekata ili mehaničkim oštećenjima.
- Obezbediti da listovi ostanu što duže nakostrešeni kako bi se smanjilo vlaženje lista
- Ukloniti i zaorati biljne ostatke nakon vađenja luka
- Suzbijati plamenjaču, sivu trulež i tripse
Hemijske mere
Za sprečavanje pojave mrke pegavosti listova crnog luka hemijske tretmane treba otpočeti kada je luk u fazi 3-4 lista pa sve dok 50% biljaka ne polegne. Tretmane treba sprovoditi jednom sedmično ili čak i češće ukoliko su povoljni uslovi za razvoj bolesti, smenjujući fungicide sa različitim mehanizmom delovanja. Dobre rezultate u suzbijanje Stemphyliuma sp. dali su preparati Teatar plus (u količini 1l/ha), Unify (u količini 1l/ha), Aserija (u količini 1l/ha), Dekada (u količini 0,5 l/ha), i istovremena primena kombinacije fungicida Diverto (u količini 1,2 l/ha) i Different (u količini 0,5 l/ha), u dva do tri vezana tretmana.
Autor:
Dipl.inž. Milana Janićijević
Stručna služba kompanije Agrosava
