Uzgajate li paradajz? Onda bi bilo dobro da obratite pažnju na tzv. virus smeđe naboranosti. Kakav je virus u pitanju? Pa, to nam u detalj pojašnjava dipl.inž.polj. Bojana Karapandžić.
Šta je to virus smeđe naboranosti?
Ovaj izuzetno zarazan i vrlo postojan virus je prvi put identifikovan u Izraelu 2014. godine, a zatim u Jordanu 2015. godine. Nedavno je primećen i u Kini, Meksiku, Sjedinjenim Američkim Državama, kao i u nekoliko zemalja u regionu EPPO. Glavne biljke domaćini virusa su paradajz i paprika.
Virus uzrokuje smanjenje prinosa i kvaliteta plodova, naglašava Karapandžić. Budući da može prouzrokovati značajne štete u proizvodnji paradajza i predstavlja značajan fitosanitarni rizik za paradajz u zemljama u regionu EPPO, virus smeđe naboranosti ploda paradajza (Tomato Brown Rugose Fruit Virus, ToBRFV) je 2020. godine dodat na EPPO A2 karantinsku listu štetnih organizama.
Prenosivost ove bolesti
Prema rečima stručnjaka, virus smeđe naboranosti ploda paradajza se lako širi mehaničkim putem, kroz dodir zaraženih i zdravih biljaka, kontaminiranim alatima, obućom, odećom, rukama, kao i kroz drugu opremu koja se koristi prilikom nege useva. Takođe se može preneti i putem semena. Seme, sadnice, sveži plodovi paradajza i paprike su glavni načini unošenja virusa u nove oblasti.
Kod zaraženih biljaka paradajza, simptomi uključuju pojavu hloroze, blagi do izražen mozaik na listovima, često praćen smeđom disfunkcijom, kao i sužavanje i naboranost lisnih ivica. Osim toga, kako ističe Karapandžić, može se primetiti nekroza tkiva na stabljikama, cvetnim čašicama, peteljkama listova i plodovima, što može dovesti do smanjenja broja cvetova. Na plodovima se javljaju žute ili smeđe mrlje, pege. Zaraženi plodovi često imaju nepravilan oblik, smežurani su i ne sazrevaju pravilno.
Naziv virusa potiče od karakterističnih simptoma smežurane i naborane površine zaraženih plodova paradajza. Pored tipičnih simptoma smežurane površine ploda, mogu se pojaviti i mramorni simptomi, slični onima koje uzrokuje virus mozaika pepela. Na paprici se takođe primećuju promene u obliku hloroze i mozaika na listovima, deformacija lista, plodova, pojava plikova i ispupčenja na površini plodova, kao i žutih, crvenih mrlja i zelenih pruga.
Ako se virus udruži sa drugim virusom iz roda Tobamovirus, simptomi postaju još izraženiji zbog sinergističkog dejstva virusa. Identifikacija virusa se vrši uzimanjem uzoraka biljnog materijala i laboratorijskom analizom u akreditovanim laboratorijama kako bi se virus pouzdano identifikovao.
Šta raditi ako primetite simptome?
Glavna strategija u kontroli oboljenja je sprečavanje unošenja virusa kroz upotrebu zdravog sadnog materijala i sprovođenje preventivnih sanitarnih procedura. Kada virus već dospe u određeno područje, mere za kontrolu postaju ograničene, a obuhvataju uništavanje zaraženih biljaka i primenu stroge fitosanitarne regulative.
Izvor: JugPress
