Agroindustrijski otpad, poput ostataka uljane repice, ima sve veći potencijal da postane važan resurs, naglašavaju naši naučnici. Projekat PROTOPOWER, sproveden uz podršku Fonda za nauku, realizuje se u Naučnom institutu za prehrambene tehnologije u partnerstvu sa Tehnološkim fakultetom u Novom Sadu. Cilj ovog projekta je razvijanje rešenja koja bi omogućila dobijanje proteina namenjenih ljudskoj ishrani i prirodnih koagulanata iz sporednih proizvoda, odnosno otpada nastalog tokom procesa proizvodnje ulja uljane repice.
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku u 2022. godini, prinosi uljane repice u Srbiji iznosili su malo preko 87 hiljada tona. Dotične su bile zasejane na 29.000 hektara poljoprivredne zemlje. Ove brojke su, naravno, znatno manje u poređenju sa drugim ratarskim kulturama, kao što je kukuruz koji se uzgaja na oko milion hektara, ili suncokret koji se prostire na preko 250.000 hektara. Ipak, uljana repica pokazuje značajnu stopu rasta, naročito kada se uporedi sa prethodnim godinama, uprkos oscilacijama u godišnjoj proizvodnji.
Zašto baš ostatak uljane repice?
U naučnim i stručnim izvorima, ulje uljane repice se često poredi sa maslinovim uljem zbog sličnosti u sastavu i kvalitetu. Ovo ulje se ističe visokim udelom mononezasićenih masnih kiselina. Ali takođe ima i tri puta više polinezasićenih masnih kiselina i povoljniji odnos omega-6 i omega-3 masnih kiselina u poređenju sa maslinovim uljem. Time pruža dodatnu vrednost u kontekstu potencijalnih zdravstvenih dobrobiti.
Ulje uljane repice spada u kategoriju jestivih ulja sa najnižim sadržajem zasićenih masnih kiselina (6-7%). Naspram toga, suncokretovo ulje ima oko 11%, a sojino ulje oko 15% zasićenih masnih kiselina.
Preporuke Svetske zdravstvene organizacije za smanjenje unosa zasićenih masti na manje od 10% ukupnog energetskog unosa, zajedno sa dokazanim zdravstvenim beneficijama ishrane bogate mononezasićenim masnim kiselinama, doprinele su povećanom interesovanju za ulje uljane repice. Ovo ulje je postalo dominantno konzumno ulje u mnogim razvijenim zapadnoevropskim zemljama.
Proizvodnja ulja uljane repice generiše značajne količine otpada poznatog kao pogača, koja sadrži visok udeo proteina. Proteini iz uljane repice se smatraju visokokvalitetnim s obzirom na sastav aminokiselina i sposobnost apsorpcije u organizmu. Oni su sve popularniji među fizički aktivnim osobama i onima koji preferiraju ishranu na biljnoj osnovi. Proteini iz uljane repice posebno se ističu visokim sadržajem lizina, aminokiseline koja često nedostaje u proteinima iz žitarica.
Cilj projekta PROTOPOWER, koji se sprovodi uz podršku Fonda za nauku u Naučnom institutu za prehrambene tehnologije u saradnji sa Tehnološkim fakultetom u Novom Sadu, jeste iskorišćenje pogače uljane repice kroz industrijski primenjiva rešenja.
Izvor: Klima 101